“Herontwikkeling vaarwegen: meer kans door samenwerken”

20 februari 2017  Laatste update: 15 maart 2023

Arjan Hijdra,  senior-adviseur vaarwegen bij Rijkswaterstaat, onderzocht hoe beheerders het best kunnen voldoen aan de grote diversiteit aan wensen en eisen. Conclusie van het onderzoek waar hij op 16 februari jl. promoveerde: Het Nederlandse vaarwegennet moet worden aangepast aan het veranderde gebruik. Niet alleen omdat sluizen, stuwen en bruggen langzaam maar zeker verouderen, omdat recreatie, natuur, wonen aan het water, irrigatie en waterkracht steeds belangrijker zijn geworden.

Het Nederlandse vaarwegennet behoort met zo’n 6200 kilometer aan rivieren, kanalen en meren tot een van de dichtste ter wereld.  De rivieren en kanalen van het netwerk zijn vanuit de historie vaak speciaal aangepast aan of ingericht voor de scheepvaart. Bij de herontwikkeling van deze wateren willen vaarwegbeheerders een bredere maatschappelijke waarde creëren. Dit vraagt volgens Rijkswaterstaat om brede samenwerking tussen vaarwegbeheerders, provincies, gemeenten en particuliere partijen. Hijdra analyseerde verschillende vaarwegprojecten in Nederland en de Verenigde Staten. Hij maakte daarbij gebruik van de zogeheten transactiekostentheorie. Deze theorie gaat ervan uit dat iedere vorm van samenwerking ‘transactiekosten’ met zich meebrengt: gedoe, tijd, moeite. “Tot voor kort was er weinig oog voor transactiekosten bij publieke projecten”, aldus Hijdra, “terwijl die er wel zijn. Vaak zien partijen het nut wel van samenwerken, maar blijken er uiteindelijk allerlei moeilijkheden te zijn waardoor het uiteindelijk toch niet gebeurt. Bij de herinrichting van een kanaal is het bijvoorbeeld voor iedereen duidelijk dat het handig is ook het naastgelegen fietspad te renoveren. Maar daarvoor moeten alle betrokken partijen, de vaarwegbeheerder en de gemeente die over het fietspad gaat, contracten sluiten, afspraken maken over financiering, enzovoort.”
Uiteindelijk loont het volgens Hijdra om vaarwegontwikkeling integraal te benaderen. “Wel moeten echter de transactiekosten tussen de betrokken partijen daarbij goed in de gaten worden gehouden, omdat deze juist een rem op de integraliteit zetten”, zegt hij. “Door dit afgewogen te doen, haalt iedere partij maximaal rendement uit de ingezette middelen. Het helpt daarbij een problematische situatie in z’n brede context te beschouwen en teams te stimuleren kansen te inventariseren en mee te nemen. Wanneer dit echter veel ‘gedoe’ – transactiekosten – lijkt te geven, dan heeft dit weinig kans van slagen. Gerichte en structurele verlaging van deze kosten maakt dat meer kansen rendabel worden voor realisatie en verdere en bredere optimalisatie mogelijk wordt.”

Miami River
Hijdra analyseerde verschillende vaarwegenprojecten, waaronder de herinrichting van de Miami River, om te achterhalen hoe de transactiekosten omlaag kunnen worden gebracht. “In de jaren negentig was de Miami River een vervuilde rivier, die in Miami door vervallen wijken liep met vergane havenfuncties. De regio wilde herstel van het economisch belang van de rivierhaven, het publiek wilde een schone rivier en projectontwikkelaars wilden nieuwe appartementen aan een fraaie rivier. De brede potentie werd wel gezien, maar door de verwevenheid van problemen, ambities, financiële belangen en verantwoordelijkheden was het voor iedere partij afzonderlijk bijna ondoenlijk dit vlot te trekken. Uiteindelijk is dit project een succesverhaal geworden door een onafhankelijk, neutraal platform te creëren: een soort ‘belangenmakelaar’. Deze belangenmakelaar inventariseerde de belangen, signaleerde de kansen en speelde een coördinerende rol, waardoor de inspanning die de betrokkenen partijen afzonderlijk moesten leveren kleiner werd.”

Stappenplan
Arjan Hijdra studeerde civiele techniek aan de TU Delft. Zijn promotieonderzoek verrichtte hij bij de afdeling planologie van de faculteit Ruimtelijke Wetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen. Een deel van zijn onderzoek voerde hij uit aan het Massachusetts Institute of Technology, USA. Het onderzoek werd medegefinancierd door Rijkswaterstaat. Spin-offs van het onderzoek worden inmiddels gebruikt in het EU-project ‘Smart Governance of Infrastructure networks.’ Als senior-adviseur vaarwegen bij Rijkswaterstaat richt Hijdra zich op het optimaliseren van netwerkkwaliteit in brede zin. Verder is hij lid van de adviesraad van het World Economic Forum – Future of Construction Initiative en co-founder van het Global Infrastructure Institute, een platform gericht op kennis voor duurzame infrastructuur.De bevindingen van Hijdra in het kader van zijn promotieonderzoek zijn samengevat in een vijf-stappenplan voor ontwikkeling van infrastructuur van maatschappelijke waarde. Spin-offs van dit onderzoek worden inmiddels gebruikt in het EU-project ‘Smart Governance of Infrastructure networks.

Bron: Motorboot
Vorig artikel Volgend artikel
Meld u aan voor de nieuwsbrief

Twitter