Iedere maand gaan we met een bestuurslid van Waterrecreatie Nederland in gesprek. In deze interviews blikken we terug op de samenwerking van de afgelopen jaren, maar kijken we ook naar de ambities voor de toekomst. Deze maand blikken we terug met Peter Paternotte van De Toerzeilers, die binnenkort afscheid neemt als bestuurslid van Waterrecreatie Nederland. Paternotte was van 2003 tot 2010 voorzitter van De Toerzeilers en nu als erelid nog steeds actief betrokken bij de vereniging en de waterrecreatie in bredere zin.
Lees hieronder de antwoorden op de zeven vragen aan Peter Paternotte:
1) Wat is je persoonlijke drijfveer om je in te zetten voor de waterrecreatie?
“Dat is een hele simpele eigenlijk” steekt Paternotte enthousiast van wal, “dat is een levenslange liefde voor het water. En dan vooral voor het beleven van water en het omgaan met het water en de elementen. Ik heb grote zeilreizen gemaakt met mijn eigen zeiljacht, zee- en oceaantochten met bemanning en solo, ik heb de prachtige en ruige Schotse westkust verkend maar ik ben ook drooggevallen op de Wadden met een kleiner zeiljacht en heb veel op de Friese binnenwateren gevaren, ook met een jong gezin in open boten. En het bijzondere is dat het allemaal ‘iets heeft’. De interactie met de natuur, van genieten van de schoonheid en stilte maar ook het je meten met de elementen en daarbij op je zelf kunnen vertrouwen, het is allemaal mooi. Dat beleven is een gevoel dat bij je blijft. Voor mij is het ook meer dan een hobby of een liefde, het is een passie voor het water. Ik kan me het leven zonder een boot niet voorstellen, en zelfs als dat niet langer zou kunnen denk ik dat de passie blijft. Hoe mooi de bossen in ons land ook zijn, het is nog mooier om langs de grote rivieren te wandelen.”
Paternotte is al zo’n veertig jaar betrokken bij de Vereniging van Toerzeilers. Eerst als lid van diverse commissies, daarna als bestuurslid en voorzitter en de laatste jaren vooral als belangenbehartiger. De passie voor het water is daarbij altijd een grote drijfveer geweest. “Je wilt dat andere mensen daar ook plezier aan beleven en met zo’n vereniging kan je veel bieden. Als belangenbehartiger kan je verder op een andere manier bijdragen aan het kunnen genieten van water, door het belang ervan onder de aandacht te brengen, mede invloed uit te oefenen op regelgeving en vaarmogelijkheden en ook door watersporters zelf beter te informeren over waar ze rekening mee dienen te houden.”
2) Wat draag je als organisatie bij aan het realiseren van de Toekomstvisie Waterrecreatie?
“De Toerzeilers zijn destijds ook al betrokken geweest bij de totstandkoming van de Toekomstvisie, samen met heel wat andere partijen overigens. En we zijn er nog steeds mee bezig” legt Paternotte uit. “De vereniging heeft een zeer actieve commissie ‘Vaarbelangen’ die op heel veel terreinen actief is en daarin ook nauw samenwerkt met Waterrecreatie Nederland en andere daarbij aangesloten organisaties. De doelstellingen van de Toekomstvisie sluiten op een aantal terreinen naadloos aan op die van de Toerzeilers. Kijk bijvoorbeeld naar toegankelijkheid en betaalbaarheid, laagdrempelige mogelijkheden voor waterrecreatie. Maar ook bereikbaarheid en goede verbindingen tussen waterrecreatie gebieden zijn allemaal zaken waar De Toerzeilers zich druk over maken. En zeker niet minder belangrijk: veiligheid en in toenemende mate duurzaamheid, waar steeds meer focus op komt te liggen. Dat is in de loop der jaren wel wat veranderd. Veiligheid heeft altijd een belangrijke rol gespeeld, maar duurzaamheid speelde vijftig jaar geleden nog niet of nauwelijks een rol. En dat is nu wel heel belangrijk geworden. Die boodschap binnen de vereniging overbrengen is geen sinecure. Voorlichting en kennisoverdracht via website, nieuwsbrieven en ons papieren magazine ‘Toerzeilen’ dat nog onverminderd goed gelezen wordt, zijn de middelen daarvoor. Extern krijgt het meer en meer aandacht in de belangenbehartiging.”
3) Wat zie je als belangrijke ontwikkelingen op het gebied van waterrecreatie?
“Met mijn veertig jaar historie kan ik het niet laten om even terug te kijken” vervolgt Paternotte. “En wat je daarbij ziet is een enorme verbreding van watersport naar waterbeleving. Ooit had je kano’s, roeiboten, motorbootjes en -boten, open zeilboten en kajuitboten. Allemaal redelijk serieus met varen bezig. De ontwikkelingen zijn in de richting van meer sportieve beleving gegaan met waarschijnlijk als eerste de surfplanken, begin jaren ’60. Daar stonden velen gapend van verbazing naar te kijken, dat was een revolutie: een zeiltje op een vlotje! En dat bleek geen kinderspeelgoed maar bloedserieus. En daar is een scala aan brandingsporten bij gekomen. Waterscooters, ook zo’n ‘fun’ gedreven watersport. Waterskiën – misschien een van de weinige oudere funsporten – heeft ook een evolutie doorgemaakt met zaken als wakeboards en allerlei planerende al dan niet opblaascontrapties. En dan de ontwikkeling van het foilen, dat is fantastisch gewoon. Maar ook stand up paddling (‘suppen’), een heel andere – meer relaxte – manier om van het water te genieten.”
Paternotte ziet ook een sociaal-demografische verandering: “Vroeger was watersport vaak een keuze voor het leven. Je kocht een boot en daar ging je als gezin mee varen en recreëren. En dat ging van generatie op generatie zo door. Dat is niet meer zo, als ik naar mijn eigen kinderen kijk zie ik dat ook. Ze vinden het varen leuk, maar het is ondenkbaar dat ze hun eigen boot aanschaffen. Ze huren eens een mooie boot als het ze uitkomt en het is naast heel veel andere dingen onderdeel van hun leven. Dat is heel anders dan vroeger.”
“Wat ook veranderd is in die afgelopen veertig jaar, is dat er steeds meer aandacht voor de combinatie van of liever relatie tussen natuur en waterrecreatie is gekomen,” vervolgt Paternotte. “Vroeger zeiden we wel eens ‘geen waterrecreatie zonder natuur’ maar daar kun je aan toevoegen ‘geen natuur zonder waterrecreatie’, ofwel we dienen zoveel zorg te hebben voor de natuur dat we er in kunnen verblijven zonder schade aan te richten. Als je iets met waterrecreatie hebt neem je ook verantwoordelijkheid voor de natuur. Als wij er niet in slagen om de natuur goed te houden, dan kunnen we het recreëren ook wel vergeten. Dat besef begint gelukkig wel door te dringen.”
4) Waarom is de samenwerking/partnerschap met Waterrecreatie Nederland belangrijk voor jouw organisatie?
Paternotte: “Dat is eigenlijk vrij simpel: als het gaat om de belangbehartiging voor je leden kun je in een groter verband veel meer bereiken. We zijn de grootste watersportvereniging van Nederland maar binnen de sector een relatief kleine speler als het om belangenbehartiging gaat. Samenwerking is dus essentieel. En het klinkt misschien idealistisch -en dat is het misschien ook wel- maar zo kun je ook een heleboel dingen doen voor mensen die geen lid van je vereniging zijn. In essentie is het een ‘win-win-situatie’ die twee kanten op werkt.”
5) Wat is de belangrijkste mijlpaal die bereikt is in de samenwerking afgelopen jaren?
Op deze vraag antwoordt Paternotte stellig: “Dat is de enorme sprong vooruit die gemaakt is als het gaat om de samenwerking binnen de sector. En het is de verdienste van Waterrecreatie Nederland (en zijn voorganger SRN, red.), dat die verbanden tot stand zijn gebracht. Dat heeft geleid tot een veel betere samenwerking en focus in de sector, en ook een veel betere taakverdeling. Er is veel meer vertrouwen in elkaar en ook wederzijdse erkenning. En dat vertaalt zich in resultaten, in gezamenlijke projecten en succesvolle activiteiten. Dat is aan de ene kant een onzichtbare en aan de andere kant een grote verdienste van Waterrecreatie Nederland, waar De Toerzeilers een stukje aan hebben bijgedragen. Er is sector breed echt een grote stap gezet in de manier waarop er samengewerkt wordt. De kunst is nu om dat verder uit te nutten en te behouden.”
6) De ambities van Waterrecreatie Nederland zijn gebaseerd op de speerpunten ‘Duurzaamheid’, ‘Routenetwerken en voorzieningen’ en ‘Veiligheid’ met als overkoepelend thema ‘Waterbeleving’. Waar zie je kansen voor concrete resultaten en intensievere samenwerking?
“Ik denk dat er grote kansen liggen op het gebied van duurzaamheid. Het belang ervan neemt alleen maar toe en de problemen zijn niet kinderachtig. De manier waarop tot op heden sommige zaken op dit gebied zijn aangepakt illustreert dat wel een beetje. Neem bij voorbeeld het lozingsverbod (toiletwater) voor de pleziervaart op de binnenwateren. Dat werd in 2009 ingevoerd en daarbij werden wat subsidieregelingen ingesteld voor inbouw van vuilwatertanks voor jachteigenaren en afzuiginstallaties voor jachthavens. Per saldo heeft dat weinig opgeleverd en nu praten we over verzegelen van buitenboordafsluiters en inbouwen van toiletwaterzuiveringsapparatuur aan boord. Dat wordt een moeilijk traject waarbij nog steeds gedrag enerzijds en kosten anderzijds belangrijke factoren zijn. De insteek zou naar mijn mening meer gericht moeten zijn om het onder de aandacht te brengen van de problematiek als onderdeel van een groter geheel – duurzaamheid – en op het gezamenlijk vinden van goede aanpakken en oplossingen. De Kamermotie over het verzegelen van buitenboordafsluiters ging bij voorbeeld daar geheel aan voorbij. Een duurzaamheidsagenda zoals nu bij Waterrecreatie Nederland in ontwikkeling is zal een geweldig middel kunnen zijn om het belang van dit speerpunt duidelijk te maken en om het handen en voeten te geven ofwel tot werkbare programma’s te komen. En – zeker zo belangrijk – onze leden ook te overtuigen van het belang van duurzaamheid voor een ‘gezonde’ waterrecreatie in de toekomst. Het versterkt ook onze positie als private partijen vis-a-vis de publieke sector en daar is niets mis mee.”
“Veiligheid is zeker ook een kansrijk speerpunt. Daar kan Waterrecreatie Nederland nog meer autoriteit verwerven. ‘Varen doe je Samen!’ is weliswaar een op zichzelf staand project maar is natuurlijk ook de deskundige en succesvolle ‘arm’ van de Stichting, hoe dat ook juridisch is vormgegeven. Samenwerking in dit verband is er eigenlijk van het begin af aan geweest en zal alleen maar toenemen. Ik denk wel dat Waterrecreatie Nederland nog eens goed moet stilstaan bij de strategie op dit gebied voor de langere termijn. Mijn idee zou dat van een expertisecentrum zijn met deels gestructureerde programma’s en deels projectmatige taken waarbij de aangesloten organisaties een substantiële rol kunnen spelen.
Ik kan niet nalaten in dit verband nog even een knuppeltje in het hoenderhok te gooien ofwel de ‘vaarbewijsplicht’ te noemen. We hebben wat regels op dit gebied maar het onderwerp blijft maar terugkomen. Je hebt wel een vaarbewijs nodig voor een waterscooter die sneller dan 20 km/u kan maar niet voor een 14.9 meter lang motorjacht met 15 ton waterverplaatsing en een snelheid van 19 km/u. En die worden speciaal zo gebouwd! De huidige klein-vaarbewijzen zijn gebaseerd op theoriekennis en -examens, er zijn geen praktijkexamens. Vaarbewijzen zijn niet zaligmakend – vergelijk het met rijbewijzen – maar kunnen wel helpen veilig en verantwoord varen te bevorderen. Het CBR heeft nu de examinering van de VAMEX overgenomen en zal waarschijnlijk op enig moment ook de discussie aanzwengelen. De sector zou er goed aan doen zelf een visie te ontwikkelen over waar het op dit gebied naar toe moet. Ook daar kunnen de private partijen – in samenwerking – een rol bij spelen.”
“Ook bij routenetwerken gaat het om een ‘win-win-situatie’”, zegt Paternotte “Aan de ene kant kunnen we bijdragen aan het formuleren van wensen en mogelijkheden, het in de gaten houden van wat er aan problematiek is en komt en aan de andere kant meedenken over wat eraan gedaan zou kunnen worden en daarbij ook namens Waterrecreatie Nederland optreden. De Staande Mast Route is daar natuurlijk een heel goed voorbeeld van. Als het gaat om regionale/gebiedsplanning geldt dat evenzeer.”
7) Op welk onderwerp denk je dat de samenwerking in de toekomst belangrijk zal worden of zijn?
Bij deze laatste vraag komt Paternotte weer terug op de ‘groene’ draad van het interview: “Dat is toch weer op het onderwerp Duurzaamheid. Het is noodzaak en uitdaging. Ik zit er zelfs ook over te denken om mijn mooie maar wel veertig jaar oude zeiljacht met bijna onverwoestbare dieselmotor toch met een elektrische aandrijving uit te rusten. Dat moet dan wel een stap vooruit zijn waar ik en anderen wat van kunnen leren. Ik denk dat duurzaamheid hét onderwerp voor de toekomst wordt. Al die andere dingen zullen ook blijven spelen: we zullen moeten blijven werken aan het toegankelijk houden van havens en vaarwegen, aan de voorzieningen voor de waterrecreatie, functionerende kunstwerken, waterplantenproblematiek. Maar er gaat een verschuiving plaatsvinden, duurzaamheid gaat meer aandacht vragen. Het is een vooralsnog een lastig onderwerp als het gaat om de acceptatie onder watersporters of liever gezegd: om het de juiste prioriteit te geven. Dat vraagt om structuur, focus en volhouden.”
Tot slot heeft Paternotte als scheidend bestuurslid nog een afsluitende boodschap: “De drijfveer om mij in te zetten voor de waterrecreatie is natuurlijk niet weg. En ik hoop dat andere mensen die drijfveer ook zullen hebben of krijgen. Ik heb iets met water, met het beleven van water en het omgaan met water. Ik hoop dat zo’n koepelorganisatie als Waterrecreatie Nederland ook helpt om mensen bewust te maken van het feit dat er zoiets moois is. Het gaat niet alleen om alle praktische en technische zaken, maar ook om het emotionele aspect van waterbeleving. We zijn echt bezig met iets bijzonders!”
Peter Paternotte neemt na bijna 4 jaar afscheid als bestuurslid van Waterrecreatie Nederland, maar blijft actief binnen De Toerzeilers en andere watersportverenigingen. Harry Wagemakers, watersporter, oud-voorzitter en oud-secretaris van het Watersportverbond en ook waterschapsbestuurder, volgt Paternotte per 25 juni 2020 op in het bestuur van Waterrecreatie Nederland.
Lees ook:
-
- Zeven vragen aan Geert Dijks – HISWA-RECRON: ‘Als vrije tijd je werk is‘
- Zeven vragen aan Henry Meijdam – IPO: ‘Benaderen vanuit de integraliteit, zoeken naar de mengvorm’
- Zeven vragen aan Roeland Geertzen – Watersportverbond: ‘Kennis en kunde van de partners veel effectiever benutten’
- Zeven vragen aan Fred Bloot – Sportvisserij Nederland: ‘Water is veel meer dan alleen maar water’
- Zeven vragen aan Bob Verburg: ‘Je moet zeilen op de wind van vandaag‘
- Zeven vragen aan Peter Paternotte – De Toerzeilers: ‘Geen waterrecreatie zonder natuur, geen natuur zonder waterrecreatie’