Onderzoek: ‘Is stedelijk water in 2040 klaar voor meervoudig gebruik?’

‘Is stedelijk water in 2040 klaar voor meervoudig gebruik?’ Om deze vraag te beantwoorden is een nieuw instrument ontwikkeld. Op 17 januari promoveerde Suzanne van der Meulen aan Wageningen University op haar proefschrift ‘Functional quality of urban surface water’. Dit proefschrift beschrijft een nieuw raamwerk voor de beoordeling van de functionele kwaliteit van stedelijk oppervlaktewater.

Groeiende ambities voor het gebruik van stedelijk oppervlaktewater

De samenleving gebruikt stedelijk water – grachten en vijvers – voor uiteenlopende doeleinden. Voor haar promotieonderzoek hield Van der Meulen diepte-interviews met waterbeheerders en ruimtelijke planners in Amsterdam en Toronto. Ze constateerde dat het gebruik van stedelijk oppervlaktewater in 2040 nog intensiever en veelomvattender zal zijn.

Zo neemt de vraag naar recreatief gebruik van water, waaronder zwemmen, kanoën en vissen, toe. Het stadsbestuur wil ook het vervoer over water uitbreiden om de verkeersopstoppingen te verminderen. Zo worden bouwmaterialen en gemeentelijk afval al per schip vervoerd.

Proactief beheer

Ook de Europese Commissie pleit voor een beter gebruik van stedelijke waterwegen. Dit sluit goed aan bij het trans-Europese vervoersnetwerk dat tussen nu en 2050 wordt ontwikkeld. Een andere functie waarnaar de vraag stijgt, is thermische energie (aquathermie). Hierbij wordt oppervlaktewater ingezet als energiebron voor het verwarmen en koelen van gebouwen. Ook zien de geïnterviewden van Van der Meulen nieuwe toepassingen ontstaan, zoals klimaatregulering en de productie van biocomposiet uit gemaaide waterplanten. Om aan deze nieuwe vraag te voldoen, is proactief beheer van de waterkwaliteit en het watergebruik vereist.

Suzanne van der Meulen, promovendus bij Wageningen University & Research en adviseur stedelijk waterbeheer bij Deltares zegt: “Een opvallende ontwikkeling is de toenemende populariteit van zwemmen in stedelijk oppervlaktewater, terwijl de meeste wateren niet officieel als zwemwater zijn aangewezen.” Daarbij rest de vraag of dit watersysteem geschikt is voor al deze doeleinden.

Kader voor beoordeling

Het nieuwe toetsingskader maakt het mogelijk om op een consistente en transparante manier de geschiktheid van stedelijk water voor verschillende gebruiksfuncties vast te stellen. Het raamwerk bestaat uit geschiktheidsindices voor individueel gebruik. Het kan ook worden gebruikt voor functies die niet of niet geheel afhankelijk zijn van traditionele waterkwaliteitsparameters: bijvoorbeeld aquathermie, vervoer en vrijetijdsbesteding buiten de officiële zwemwateren.

Voor de verdere ontwikkeling van het toetsingskader is meer onderzoek nodig. Het generieke protocol voor het ontwikkelen van geschiktheidsindexen kan worden gebruikt om indexen te ontwikkelen voor meer gebruiksfuncties en voor meer stedelijke contexten. Om duurzaam en multifunctioneel gebruik van water te ondersteunen, wordt onderzoek aanbevolen naar afwegingen tussen menselijk gebruik, maar ook tussen menselijk gebruik en ecologische doelen.