In deze editie van ‘Interviews met Innovators’ spreken we met Cees van Bladel, sinds 2018 kwartiermaker en projectleider voor de ontwikkeling van de H2-Coachboot, een waterstof aangedreven boot die de olympische zeilcoaches straks emissieloos moet laten varen. Begin november voeren de ontwikkelaars voor het eerst in zout water met de boot en kregen ze direct minister Harbers van I&W op werkbezoek. Reden genoeg om Van Bladel te interviewen over dit innovatieve project.
Piraatje
Al snel blijkt dat Van Bladel (1962), een energieke Brabander, op veel meer vlakken met innovatie bezig is. In rap tempo neemt hij ons mee door zijn loopbaan, waarin de combinatie van sport, techniek en innovatie de rode draad vormen. “Toen ik vier jaar oud was, kregen mijn broer en ik een ‘Piraatje’. Dat was aan de Oosterplas in ’s Hertogenbosch. Toen is het begonnen. Daardoor zijn mijn broer en ik helemaal in de zeilerij terecht gekomen”. Na jaren in diverse klasses gevaren te hebben werden de broers in 1986 Europees kampioen in de Tornado.
Het netwerk dat Van Bladel daarmee opbouwt, blijkt voor het vervolg van zijn carrière van groot belang. “Na het zeilen ben ik op meerdere terreinen, onder meer als bestuurder, teruggekomen bij het Watersportverbond. Dat heette toen de OVC, Olympische Voorbereidings Commissie. Na enkele jaren ben ik wat anders gaan doen, ik was ondertussen beroepsmatig bezig met sport en beleid bij de Gemeente Eindhoven. Ik ben namelijk zowel bedrijfskundige als bewegingswetenschapper, en daardoor kreeg ik de mogelijkheid om in 2005 Sports and Technology op te richten. Dat was een stichting om samen met TNO en andere partijen, innovatie in de sport te brengen. Eindhoven is de ‘Brainport’ dus dat was een prima koppeling waarbij we sport en technologie en bedrijfsleven aan elkaar hebben geknoopt”.
Fieldlab zeilen
In 2008 komt de watersport weer om de hoek, als Van Bladel start met wat hij noemt een ‘roeibotenbedrijfje’. Het blijkt te gaan om Volans Rowing, waarmee hij samen met studenten van de TU Delft innovatieve roeiboten ontwikkeld, met een zogenoemde ‘sliding rigger’ in plaats van een sliding seat. Ondertussen bleef Van Bladel actief betrokken bij de Olympische zeilers. “Toen ik in 2009 terugkwam van de Spelen werd ik gevraagd door de bond om een fieldlab op te zetten voor innovatie in het zeilen, in Scheveningen. Ik ben toen gestopt als vrijwilliger en ben beroepsmatig voor het Watersportverbond en TU Delft dat fieldlab in Scheveningen gaan oprichten. Dat heet nu het Sailing Innovation Center en ook partijen als TNO, gemeente Den Haag en de VU Amsterdam zijn hier bij aangesloten. Samen met hen hebben we de afgelopen jaren heel veel projecten voor innovatie opgezet.”
Waterstof aandrijving
Zo kwam de vraag om een emissieloze coachboot voor de Olympische zeilploeg te ontwikkelen. Dat is als project binnen het Sailing Innovation Center opgestart. Begin 2022 is Van Bladel met het coachboot-project ‘uitgevlogen’ zoals hij het noemt, en gestart met het bedrijf H2 Marine Solutions, waarin de ontwikkeling van de H2-aandrijflijn verder wordt voorgezet, samen met vier andere bedrijven. “Het Watersportverbond is de launching customer, dus ik ben daar nog steeds bij betrokken, maar op een hele andere manier”, zegt Van Bladel. Daarnaast houdt hij zich nog bezig met Volans en sinds de zomer als innovatiemanager bij voetbalclub PSV.
Zero emission coachboot
In 2018 kreeg Van Bladel bij het Sailing Innovation Center de vraag om een emissievrije coachboot te ontwikkelen. “Die vraag kwam van bondscoach Jaap Zielhuis. Hij stuurde mij een appje waarin hij zei: ‘Cees, zeilen is een schone sport, maar niet op ons niveau. Achter elke olympische zeiler vaart een vervuilende coachboot. Kunnen wij zero-emission gaan varen?’. En toen dacht ik bij mezelf, dat is best wel een grote vraag! En daar ben ik toen mee aan de slag gegaan. Stukje bij beetje zijn we daarin stappen gaan maken.”
Van Bladel vertelt dat hij voor ook voor dit project in zijn netwerk op zoek ging naar mensen die hier ideeën over hadden. “Ik heb eerst contact met de TU Delft gezocht en heb daarna het bedrijfsleven erbij betrokken. Ik had contact met oud-olympisch zeiler Sjoerd Vollebregt (Flying Dutchman), oud-voorzitter van de raad van bestuur van Stork maar nu ook voorzitter van de voorzitter Economic Development Board Drechtsteden. Aan hem heb ik de vraag gesteld of hij iets kon terugdoen voor de zeilsport. Hij heeft er vervolgens voor gezorgd dat de Young Professionals van Drecht Cities gekoppeld werden. Daardoor kreeg ik de beschikking over professionals van acht bedrijven die zich een x-aantal uur in deze vraag hebben vastgebeten.”
Extender
Deze professionals en de studenten van de TU Delft kwamen al snel tot de conclusie dat de boot elektrisch moest worden aangedreven, maar dat dat met het vaarprofiel van een olympische coach – langdurig snelvaren- nog niet mogelijk was. “We moesten op zoek naar een extender,” vervolgt Van Bladel. “En die werd gevonden in waterstof, zodat je tussentijds kunt opladen. We hebben nu een elektrische boot ontwikkeld waarmee je zes uur op het water kunt zijn, waarvan je één uur vol gas gaat, 25 knopen. De wens was er om de boot zo klein te houden dat deze in een 20-voets container (ongeveer 6 x 2,5 m, red.), kon passen maar er moest wel 1100 kilo aan gewicht aan boord. De scheepsarchitect en de studenten hadden berekend dat zo’n klein bootje dan in tweeën zou breken, dat ging niet werken. Nu zijn we op 6,80 meter uitgekomen, zodat de boot nog steeds goed trailerbaar is. Om hier te komen hebben we een flink aantal stappen gemaakt. Eerst op kleine schaal begonnen, letterlijk in een waterbak. Dat systeem hebben we vervolgens in een sloepje gezet. Daarna zijn we dat door gaan ontwikkelen naar waar we nu zijn.”
Nu is het dus zover dat er echt met de coachboot kan worden proefgevaren. In Den Helder staan de komende maanden diverse testen op het programma. “We hebben alleen een beetje last van de nachtmerrie van de innovator,” zegt Van Bladel lachend. “Het houdt nooit op en het kan altijd nog een stukje beter!”.
Vroege ontwikkeling
De samenwerking met de vier betrokken bedrijven zorgt ervoor dat er ook goed naar de toekomst van de technologie wordt gekeken. “Het doel is niet om boten te gaan ontwikkelen, maar juist om de aandrijflijn in de markt te zetten. Deze eerste boot is ons paradepaardje waarmee we gaan laten zien wat er kan. We beseffen ons dat we nu heel erg vroeg zijn met deze technologie, maar wij denken dat er markt gaat komen voor elektrisch varen met zo’n extender als waterstof” zegt Van Bladel. In de oplossing van de H2-coachboot is waterstof de energiedrager. De boot wordt elektrisch aangedreven en als de accu’s onder een bepaald niveau komen gaat de waterstofcel aan de slag om ze bij te laden. De H2C-boot beschikt over 4 kilogram waterstof in een tank van 121 liter op 700 bar.
H2 tanken bij een tankstation
Inmiddels is het op 17 plekken in Nederland mogelijk om waterstof te tanken, weet Van Bladel. “Wij hebben onze trailerbare boot onlangs al afgevuld bij een tankstation. Voor iedereen met een trailerbare boot is dat dus een optie, dat is fantastisch. De komende jaren komen er alleen maar meer en meer plekken bij, daar twijfel ik niet aan.” In Den Helder komt nu het eerste maritieme waterstof tankstation als onderdeel van het project Zephyros proeftuin, waarin de hele keten samenkomt.
Van Bladel verwacht veel van dit project, waarmee Den Helder hopelijk een ‘waterstofhub’ wordt: “Maritiem gezien is Den Helder een interessante plek. Het is een mooi project, waarin de hele keten samenkomt inclusief de lokale productie van groene waterstof. Onderdeel van het project is een proeftuin waarin een gebruikerspool van 15 partijen, waaronder de Koninklijke Marine en de Kustwacht, ervaring zullen opdoen met het varen op waterstof. De proeftuin zal veel informatie opleveren voor de verdere doorontwikkeling” Het project wordt financieel mogelijk gemaakt met subsidies van RVO en het programma Greenshipping van het Waddenfonds.
“De vele windmolenparken op de Noordzee worden onderhouden door boten die vanuit Den Helder gaan varen. Als die boten op een goede dag besluiten om op waterstof te gaan varen, dan krijg je in ieder geval de vraag naar waterstof. Die vraag loopt nu nog een beetje achter, maar er liggen echt heel mooie uitdagingen. Den Helder heeft ook zeker de potentie om uit te groeien tot een belangrijke nationale hub voor de aanlanding van waterstof vanaf de Noordzee. Nu al worden belangrijke stappen gezet, met naast het waterstof bunkerstation ook een walstroominstallatie op waterstof. De Port of Den Helder is zeer vooruitstrevend met de energietransitie, door dit soort projecten en innovaties te faciliteren.”
Behoudend of vooruitstrevend
Zoals Van Bladel zelf aangaf komen zij momenteel heel vroeg op de markt met de ontwikkeling van een waterstof aandrijflijn. Zij richten zich nu vooral op de professionele markt. Op de vraag of hij ook toekomst voor de technologie ziet in de watersport en -recreatiemarkt antwoord Van Bladel volmondig ja: “Dat gaat zeker gebeuren. Je ziet de elektrificering nu al bij sloepen gebeuren, de jachten gaan daarop volgen. Je ziet daar nu al de eerste voorbeelden van. Het is inderdaad zo dat de maritieme sector op dit gebied achterloopt ten opzichte van de automotive. Maar dit soort innovaties wordt door professionals aangejaagd. Het is nu een heel kostbaar systeem, dat je niet zomaar op de markt kunt brengen, omdat het simpelweg te duur is. Partijen als de Rijksrederij kijken mee in ons project, omdat ze hiervan willen leren. Dit soort spelers kijken hoe ze hierbij als voorbeeld voor de rest kunnen dienen. En dat vind ik een heel goede zaak. Dit kost gewoon veel tijd, innovatie is ook gewoon heel duur, maar over een aantal jaren komt dat samen. Als de prijs wat toegankelijker is, komt dit ook beschikbaar voor recreanten.”
“Mijn tip voor de waterrecreatiesector” voegt Van Bladel eraan toe, “is dan ook: kijk mee naar wat de professionele partijen in deze wereld aan het doen zijn. Daar kun je veel van leren. En omarm de visionairs, de mensen die wat willen, ga daarmee samenwerken om van iets kleins iets groters te maken. Uiteindelijk moet iemand een steen in de rivier gooien. Het valt en staat bij de mensen.”
Vorig artikel Volgend artikel