Waterrecreatie Nederland heeft een AI-model ontwikkeld dat het aantal zichtbare recreatieboten in Nederland kan tellen. Via satellietbeelden uit open data zijn er in de zomer van vorig jaar zo’n 211 duizend recreatieboten in Nederland geteld.
Het AI-model (kunstmatige intelligentie) identificeert vaartuigen zowel op het land als het water. Vaartuigen die overdekt staan, zoals in een stalling of onder een verkapping, kunnen niet geteld worden via de satellietbeelden.
Het onderzoek is uitgevoerd in het kader van de BRTN 2020 t/m 2025. In deze periode is afgesproken dat op een aantal gebieden kennis en data wordt ontwikkeld over de recreatieve gebruikers van de vaarwegen. Waterrecreatie Nederland heeft het onderzoek uitgevoerd met behulp van Apostolos Koutsaris. Het ontwikkelen van het AI-model was onderdeel van zijn eindopdracht voor de masteropleiding GIMA aan meerdere universiteiten. Geographical Information Management and Applications (GIMA) is een gezamenlijke masteropleiding georganiseerd vanuit 4 universiteiten: Universiteit Utrecht, Universiteit Twente, TU Delft en Wageningen University & Research.
Boottelling met AI
In totaal zijn 330 satellietbeelden in de periode juni, juli en augustus 2023 geanalyseerd. In deze zomermaanden zijn de meeste boten op het water en kan er goed geteld worden.
Het ontwikkelde AI-model detecteerde 250.000 boten. De fouten door het AI-model zijn handmatig gecontroleerd en verwijderd. Eventuele gemiste boten zijn handmatig toegevoegd. Het uiteindelijke totaal aantal getelde boten is 211.237, waarvan 181.734 op water en 29.503 boten op land.
De nauwkeurigheid van het model op het water is 95%. Op het land is dit lager, ongeveer 25%. Dit is te verklaren door de complexiteit van de satellietbeelden en de hoeveelheid objecten op het land. Op het water is dit minder complex. De kwaliteit van de satellietbeelden en het weer kan wel een rol spelen bij tellingen van boten op het water. Bij veel wind en zon is er veel reflectie op het water of te veel golfslag. Dit bemoeilijkt de herkenning van vaartuigen. Bij bewolking zijn satellietbeelden niet bruikbaar.
Met de inzet van het AI-model is het nu mogelijk om vrij snel een accuraat beeld te krijgen van het aantal boten op het water in een gebied, zowel in jachthavens als daarbuiten. Tellingen op het land vragen nog om aanvullende inzet en correcties. Een totaalbeeld van het aantal recreatievaartuigen, inclusief recreatievaartuigen die overdekt staan, vraagt om aanvullende methodes.
Satellietbeelden bij Westeinderplassen.
Andere mogelijkheden AI-model
Met het AI-model en de dataset zijn interessante nadere analyses uit te voeren. Zo kan er gekeken worden naar het aantal boten per gebied, bijvoorbeeld per provincie, waterschap of gemeente.
Ook kan er een dichtheidsanalyse worden uitgevoerd. In het geselecteerde gebied valt te detecteren waar de meeste boten zich bevinden. Deze analyse kan in combinatie met de ligplaatsbezettingsgraad gedaan worden. Het aantal boten in een vaargebied wordt in zo’n geval vergeleken met de hoeveelheid boten die een ligplaats hebben.
GIS-specialist Bram Koehoorn ziet in ieder geval veel mogelijkheden: “Naast boten kun je het AI-model ook trainen om andere objecten te identificeren. Denk bijvoorbeeld aan steigers, waterfauna of zelfs de waterkwaliteit. Daarnaast zie ik ook veel mogelijkheden om het model te verbeteren, zoals de nauwkeurigheid van herkenning.”
Vervolgonderzoeken
Waterrecreatie Nederland wil het onderzoek in de komende jaren herhalen om meer inzicht te krijgen van het aantal recreatievaartuigen in Nederland. Met een jaarlijkse herhaling van het onderzoek van de zomermaanden, is de verwachting trends te ontdekken over een langere periode. Een andere mogelijkheid is om een telling te doen in een andere periode, bijvoorbeeld in de winter. In zo’n geval kan gekeken worden wat het verschil is aan recreatievaart binnen en buiten het vaarseizoen.
In het vierde kwartaal van 2024 zal het eerste vervolgonderzoek worden uitgevoerd. Ditmaal wordt gekeken of er een mogelijkheid is om de boten die zijn geïdentificeerd te classificeren naar type recreatievaartuig. Als dit mogelijk is, kan deze methode ook bijdragen aan inzicht in het aantal zeilboten, motorboten en sloepen in de Nederlandse wateren.
Met behulp van andere methodes zal daarnaast worden gewerkt aan het in kaart brengen van het totaalbeeld van het aantal recreatievaartuigen.
Een gedetailleerdere samenvatting van het onderzoek zal binnenkort beschikbaar worden gesteld in de kennisbank. Blijf op de hoogte via onze maandelijkse nieuwsbrief.
Vorig artikel Volgend artikel